Kantu guztien sorlekuraino eraman gintuen ahots eztia

Agur Maria-ren ahots eztia, euskal kantagintza modernoa 68ko utopiaren haize berriez edertu zuen ahots sarkorra, Bilbon isildu zen betiko orain dela hamar urte. Aste gutxi batzuk lehenago, Estitxu jendaurrean azaldu zen Irunen, hamar urteko isilaldiari bukaera emanez. Estitxuk ez zekien orduan itzulerako agerraldi hura publikoari azken agurra emateko aukera izango zela.

Estitxu Manuel Robles-Arangiz politikari eta sindikalista bizkaitarraren alaba zen, hamaika neba-arrebaren artean gazteena. Arrazoi politikoak medio, erbestean jaio zen 1954an, Lapurdiko Beskoitze herrian.

Han, Biblia lehendabiziko aldiz euskaratu zuen Joannes Leizarraga XVI. mendeko erlijio gizonaren jaioterrian, Estitxuk deserriko euskal erresistentziako aurpegi ezagunen konpainian eman zituen haurtzaroko urteak. Orduantxe piztu zitzaion musikarekiko zaletasuna, neba-arrebek sorturiko Soroak eta Ainarak taldeen ikuskizun batzuetan ere parte hartu zuelarik.

Ez dok Amairu

Aurora Abasolorekin solfeoa eta Jose Herrerorekin kitarra jotzen ikasi ondoren, 1968an, beste mundu posible baten esperantza zabaldu zuen urte mitiko hartan, Estitxu bakarlari gisa taularatu zen estreineko aldiz, artista hasi berrientzat antolaturiko jaialdi batean.

Urte hartakoa da, hain zuzen ere, Euskaldun makila izeneko bere lehen diskoa. Geroztik, beste zazpi plazaratu zituen, Goazen ikastolara, Bakarrik eta Gurasoeri, kasu.

Alabaina, Estitxuren disko guztietan ezagunenetakoa, Lapurdin jaiotako kantari bizkaitar honen ahots sarkorra herriaren askatasun nahiaren sinbolo bihurtu zuena, Agur Maria izan zen, 1970ean kaleratutakoa, Burgoseko Prozesua hasi, Ez Dok Amairu taldeak Baga, biga, higa... sentikaria taularatu eta Joseba Elosegi jeltzaleak Francoren aurrean eta "Gora Euskadi askatuta!" oihukatuz bere buruari su eman zion urte berean, alegia.

Kantuz kantu, Estitxuk Euskal Herri osoa zeharkatu zuen, bai eta Mexiko, Venezuela eta Estatu Batuetako hainbat herri bisitatu ere, etengabe tokian tokiko musika tradizionalaren iturburuetatik edanez.

Diktadorea hil eta lau urte geroago, Gernikako Estatutuaren erreferendum kanpainari begira, Bai, bai estatutoari kantua konposatu zuen, etorkizun hobe baten itxaropena zabaldu nahian.

Urteak joan ziren finean, eta gaitzak etorri, harik eta, gaur bezalako egun batez, 1993an, heriotzaren xuxurla hotzak Agur Maria-ren ahots eztia kantu guztien sorlekuraino eraman zuen arte.