Belaunaldia I

Porrotetik nator, porrotetik gatoz, ezinezkoa baita, honetan, lehen pertsona erabiltzea. Porrotak aurpegi asko ditu, eta, ez saiatuagatik, ez zaizkigu denak ezagunak egiten; ihes egiten digute, mozorro festa batean bezala. Porrotaren sentipena mingarria da eta isila ere bai. Min isila izan ohi da, betidanik, minik latzena, minik sakonena. Porrota mina da, baina min guztiak ez dira porrotak. Garai batean, mundua aldatuko genuela sinetsita bizi ginenean, ez genuen porrotaren esanahia ezagutzen. "Porrotez porrot, garaipeneraino", esaten ziguten eta barre egiten genuen. Porrota garaipenerako bide izan daiteke; aitortuz gero, noski. Gutxitan egiten da, ordea, halako ariketarik. Horregatik, minean eta isiltasunean da porrota garaile. Heriotzan, ez. Heriotza ez da ezeren porrot, zerbaiten amaiera baizik: porrotaren amaiera. Heriotza, askotan, garaipenik handiena izan daiteke, mina eta isiltasuna jasan ezinak direnean, minaz haratago min handiagoa denean, isiltasunarekin batera. Ez naiz ari gorputzaren heriotzaz, badira askoz okerragoak.

Bihotzak, ordea, ez daki askotan minaren eta isiltasunaren zergatia. Bihotzak ere ez daki porrota zergatik gertatu den, ez baitu jakin nahi. Eta nago baduela zerikusirik bakoitzak bizitzan jarritako ilusioekin, bakoitzaren ametsekin. Indar handia baitute ametsek, indar handia baitute geure burua engainatzeko erabiltzen ditugun irudiek. Ametsez bizi dena nekez da esnatzen; eta esnatutakoan ez du aitortu nahi ametsetan ez dagoenik. Ametsez gaixo dago. Ez du sendatu nahi, ez du ezer nahi, ezer ez baita bere, ezer ez baitzaio axola. Ametsek elikatzen duten gizakiak ez du beste jakirik nahi izaten.

Ametsa ginen, ez amets bakartia, amets konpartitua baizik. Ametsa ginen, goizean desegiten eta hausten ez zen ametsa, goizean abian jartzen zen ametsa. Ametsa ginen eta gaur oroitzapena baizik ez gara. Oroitzapen nekatua, bere burua ikusi nahi ez duena, den bezala, bere iragana ikusi nahi ez duena, izan zen bezala, eta malenkoniaren musika joka ari dena, etengabe eta alferrik, entzule gehienak joanak baitira, gogait gaizto eginik. Porrotaren ondoren bakardadea dator, aitortu nahi ez den bakardadea.

Baina ez dago ez iraganik ez gerorik. Parmenidesek ondotxo zekien hori, badena bada, eta ez dugu besterik. Ez dugu gerorik, porrota onartzen dugunez geroztik, eta ez dugu iraganik, porrotak ezabatzen ez duenik. Gainerakoa antzerkia da, jolasa da, ihesbidea da. Ezagutzen ditut nire belaunaldikoak. Iraultza maite izan genuen, baina ez dugu iraultzarik egin, ez dago iraultzarik ez gure baitan ez gure kanpoan, amatatu nahi ez dugun sua baizik; barnea erretzen digu, soilik, eta kanpora botatzen kea, eskuka. Ke-lainoa zabaltzen dugu, ametsen hondar, eta ez dugu bidea ikusten, biderik ez dagoelako edo biderik ez dugulako ikusi nahi. Freudek "porrotaren nartzisismo" deitzen zion. Gure porrota ez aitortzeak garaile egingo bagintu bezala. Non hasi zen ordea porrota? Adituek datak jar ditzakete, bakoitzaren belaunaldiaren arabera. Batzuek 68ko maiatza aipatuko dute; besteek, 1978a, Espainiako Konstituzioa onartutakoan; gutxi batzuk, Berlingo Harresia eroritakoan; auskalo... Aitzakiak baino ez dira. Porrota lehenagotik daramagun zerbait da. Baina beharbada merezi izan zuen saiatzea, bizia genuela sinetsi baikenuen. Ez dugu hogei urte berriro izango, ez gara berriro ordukoak izango. Geroztik, hala ere, hogei urte bagenitu bezala bizi izan gara, hori izan da nire belaunaldikoek denboraren aurka altxatu eta eutsi izan dioten barrikada bakarra. Sua eta kea, besterik ez. Norberaren gezurra eta engainua.

Pascalek aspaldi azaldu zuen: "Eman dezagun gizon talde bat kateaz loturik dagoela eta denak hiltzera kondenaturik daudela. Batzuei zintzur egiten diete egunero, besteen aitzinean, eta horrela ikasten dute zer den giza izaera, eta elkarri begira, minez eta itxaropenik gabe, beren aldiaren zain geratzen dira. Horrelakoxeak dira gizonak".

Esperantza galduan, garaile da porrota. Eta izuan.