Galego en Oxford

"Temos que loitar no presente, e non perder o tempo intentando predicir o futuro e desanimándonos". Para John Rutherford, profesor de Lingua e Literatura Hispánicas no Queen?s College de Oxford, onde dirixe desde 1991 o Centro de Estudos Galegos, "habería que imitar aos cataláns e ser máis agresivos na defensa do idioma". A historia de Rutherford (Saint Albans, 1941) e o galego é bastante coñecida: en 1959 chegou a Ribadeo de intercambio, para practicar o castelán, e coñeceu á súa actual esposa. Desde entón, os seus traballos académicos foron interpolando o interese pola cultura do país.

En 1974 traduciu La Regenta (Grant&Cutler), a edición inglesa referencial da obra de Clarín. En 2001, El Quijote (Penguin). O mesmo ano publicou As frechas de ouro (Galaxia), un relato vivencial sobre o Camiño de Santiago, e Breve historia del pícaro preliterario (Universidade de Vigo), onde afonda nos pasos perdidos dos galegos. "O pícaro foi unha figura traída a Galicia polos soldados galegos que estiveron en Italia na primeira metade do século XVI. Alí para ridiculizalos chamábanlles piccolos, e o calificativo chegou á Península como pícaro".

Máis importante para a difusión da cultura galega foi a publicación, en 1996, na prestixiosa editorial galesa Planet, de Them and other stories (Eles e outros contos), unha escolma de contos de Méndez Ferrín, quen para Rutherford había dar "un Nobel xustísimo". Cinco anos máis tarde, as Cousas de Castelao puidéronse ler en inglés. As dúas traducións foron coordinadas por el, no esforzo máis rechamante dos 43 centros de estudos galegos espallados polo mundo.

Ao fío da literatura, Rutherford fala do futuro do galego. "Como todas as linguas minoritarias, o seu futuro é dubidoso, aínda está en perigo de extinción. Pero hai motivos para sermos optimistas". Entre eles, "a riquísima literatura, en cantidade e calidade, que se está a publicar e escribir en Galicia; a radio e a tele galegas, arma de dobre fío, pero sempre con posibilidades; os esforzos oficiais e extraoficiais que se fan para prestixiar a lingua, o galego na escola e na Universidade...".

"Moito disto é parcial e defectuoso", puntualiza. "Pero son bases sobre as que ir construíndo". Na súa idea , "habería que imitar aos cataláns, sermos máis agresivos na defensa da lingua a todos os niveis. Desde as actuacións da Xunta até as actitudes persoais". Para frear o proceso de ritualización do galego e asegurar o futuro, Rutherford imaxina un punto de chegada: "Que todos os galegos sentisen a lingua como algo precioso e propio, o almacén de todas as vivencias históricas do pobo galego. Non podemos permitir que se perda, e para iso cómpre educar á xente para que se decate de que unha lingua non é só un medio de comunicación, porque nese caso todos teriamos que estar falando esperanto como lingua única e universal".

Hai uns anos entrevistaron a Rutherford na TVG

e o inglés azougouse cando deixaron de gravar. "Todo o mundo comezou a falar en castelán. E se pensamos que gran parte da xuventude non quere falar galego... Os mesmos galegos avergóñanse cando me escoitan a min falar o seu idioma. Os políticos e os presentadores da TVG, por exemplo, deberían falar galego sempre, non só oficialmente".

Rutherford fala da "esquizofrenia do idioma". Hai varias normativas e só unha oficial e "iso non axuda para nada", di. "Cando unha lingua loita pola supervivencia non caben tales divisións internas. O importante é falar e escribir o galego".